Jak oszczędzać na podatkach dzięki IKE i IKZE– cz.1

Myślisz poważnie o zabezpieczeniu się na przyszłość?  Warto w takim razie, abyś zainteresował się indywidualnym kontem emerytalnym (IKE) i indywidualnym kontem zabezpieczenia emerytalnego (IKZE). To produkty finansowe, które pozwolą Ci skutecznie oszczędzać na dodatkową emeryturę.

Wpłaty na IKE i IKZE są zwolnione z podatku od zysków kapitałowych. Dodatkowo pieniądze, które wpłacasz na IKZE, możesz odliczyć od podstawy swojego opodatkowania. W ten sposób odprowadzasz mniejszy podatek dochodowy.

Ile możesz wpłacić na IKE?

Fiskus nie lubi, gdy duże pieniądze przechodzą mu koło nosa. Wprowadził więc roczny limit wpłat na IKE. W roku 2020 wynosi on 15 681 zł, co przekłada się na miesięczne wpłaty w wysokości 1306,75 zł.

Warto wiedzieć, że kiedy minie dany rok kalendarzowy, nasza szansa na wykorzystanie limitu w tym roku mija bezpowrotnie. Dlatego końcówka roku to ostatni moment na wykorzystanie limitu.  Limit w kolejnym roku nie może być niższy, niż w roku poprzednim, a określa się go na podstawie przeciętnych zarobków (dokładniej: 300% prognozowanego na dany rok przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej).

Kiedy możesz wypłacić środki z IKE?

Środki z IKE możesz wypłacić ZAWSZE. W przeciwieństwie do środków w OFE, na IKE są nasze prywatne pieniądze, więc to my decydujemy, kiedy mają do nas wrócić. Działa to dokładnie tak, jak w przypadku zwykłych rachunków bankowych czy rejestrów w funduszach inwestycyjnych. Jednak, jeżeli zrobimy wypłatę zbyt wcześnie, to nie będziemy mieli prawa do zwolnienia podatkowego i trzeba będzie zapłacić podatek Belki.

Kiedy zatem możemy wypłacić pieniądze z IKE i nie zapłacimy tego podatku?

1. Po ukończeniu 60 lat (lub 55 lat w przypadku nabycia wcześniejszych uprawnień emerytalnych) ORAZ
2. Gdy dodatkowo spełnimy jeden z dwóch warunków:
a) zrobimy wpłaty na IKE co najmniej w 5 dowolnych latach kalendarzowych ALBO
b) dokonamy ponad połowy wartości wpłat na IKE co najmniej 5 lat przed dniem złożenia wniosku o zrobienie wypłaty.

Oczywiście powyższe punkty określają kiedy MOŻEMY zacząć wypłacać pieniądze z IKE. Oznacza to więc, że wypłata nie jest naszym obowiązkiem, a jedynie możliwością, z której możemy skorzystać. Dopóki nie zaczniemy wypłacać, to nawet po 60 roku życia cały czas możemy kontynuować oszczędzanie na IKE i wykorzystywać kolejne roczne limity wpłat. Dopiero gdy dokonamy wypłaty (jednorazowej, lub w formie rat) – nasze IKE przejdzie w stan „dekumulacji” i nowych środków nie będziemy już mogli do niego wpłacać.

Zawsze może się jednak zdarzyć, że będziemy potrzebowali naszych środków wcześniej i nie jesteśmy w stanie czekać wielu lat na ich wypłacenie. IKE oferuje nam w tym przypadku dwa rozwiązania:

• Zwrot częściowy – czyli wypłata części zgromadzonych na IKE środków przy jednoczesnej kontynuacji umowy.
• Zwrot całkowity – czyli wypłata całości środków, równoznaczna z zakończeniem naszej umowy o prowadzenie IKE.

Jedyną sankcją za taką wcześniejszą wypłatę jest konieczność zapłaty podatku Belki od całości (zwrot całkowity) lub części (zwrot częściowy) wycofanych z IKE środków. Co więcej, nawet jeśli dokonamy zwrotu całkowitego, będziemy mogli otworzyć IKE ponownie i rozpocząć od nowa gromadzenie środków na takich samych zasadach.

Aby jeszcze łatwiej było zrozumieć, jak to działa, pokazałem najważniejsze zasady na linii ilustrującej wiek posiadacza IKE:

Ile możesz wpłacić na IKZE?

Podobnie jak w przypadku IKE, istnieje roczny limit wpłat na IKZE. W roku 2020 wynosi on 6272,40 zł, co przekłada się na miesięczne wpłaty w wysokości 522,70 zł. Obecnie ten limit wpłat jest równy dla wszystkich, bez względu na wysokość osiąganych dochodów. Analogicznie jak w przypadku IKE, gdy minie dany rok kalendarzowy, nasza szansa na wykorzystanie limitu IKZE w tym roku mija bezpowrotnie. Dlatego zbliża się ostatni moment na jego wykorzystanie.

Limit w kolejnym roku nie może być niższy, niż w roku poprzednim, a określa się go na podstawie przeciętnych zarobków (dokładniej: 120% prognozowanego na dany rok przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej).

Kiedy możesz wypłacić środki z IKZE?

Środki z naszego IKZE również możemy wypłacić ZAWSZE, bo to nasze prywatne pieniądze.

Jednak ze względu na fakt, że wpłaty na IKZE były wykorzystane do pomniejszenia dochodu i obniżenia PIT, to wypłaty z IKZE będą stanowić nasz dochód, od którego będziemy musieli zapłacić podatek dochodowy. Stawka tego podatku zależy od momentu, w którym dokonamy wypłaty.

IKZE ma służyć oszczędzaniu na przyszłą emeryturę, dlatego fiskus najbardziej preferencyjnie traktuje wypłaty z IKZE w następującym przypadku:

1. Gdy ukończymy 65. rok życia ORAZ
2. Gdy dodatkowo dokonamy wpłat na IKZE co najmniej w 5 dowolnych latach kalendarzowych

Kiedy spełnimy łącznie te dwa warunki, wówczas nasze wypłaty z IKZE będą objęte zryczałtowaną stawką podatku dochodowego w wysokości 10%. W zamian za wieloletnią ulgę w PIT będziemy musieli oddać na końcu fiskusowi 10% wartości inwestycji (wpłaconych kwot i wypracowanych zysków). W takim przypadku nie zapłacimy jednak podatku Belki, więc cała operacja będzie dla nas korzystna, ponieważ:

• od wpłaconych kwot odliczaliśmy od podatku 17%, 19% lub 32% ich wartości, zaś wypłacając je zapłacimy w formie podatku 10% ich wartości;
• od wypracowanych zysków, zamiast 19% podatku Belki, zapłacimy 10% zryczałtowanego PIT.

Widać więc, że IKZE jest odpowiednim narzędziem do długoterminowego oszczędzania naszych środków.

A co jeśli będziemy potrzebowali naszych pieniędzy wcześniej, przed 65. rokiem życia? Tutaj sprawa wygląda zdecydowanie gorzej, a to przynajmniej z kilku powodów:

A co w przypadku konieczności wypłacenia pieniędzy przez ukończeniem 65 rokiem życia? W tej sytuacji również mamy prawo odzyskać swoje środki, jednak na innych zasadach niż w przypadku IKE:

1. Wcześniejsza wypłata z IKZE traktowana będzie jako nasz dochód opodatkowany zwykłą stawką PIT obowiązującą w danym okresie. Obecnie jest to 17% lub 32% dla pracowników etatowych (i 19% w przypadku działalności gospodarczej i podatku liniowego). Jaka będzie skala podatkowa za 10, 15 lub 20 lat, gdy przyjdzie nam dokonać wcześniejszej wypłaty? Tego nie wiemy, ale coś mi mówi, że raczej podatki niższe nie będą.
2. Nie ma niestety możliwości dokonania częściowego zwrotu środków z IKZE. Możliwy jest tylko zwrot całkowity. Oznacza to, że w przypadku konieczności sięgnięcia po takie pieniądze przed 65. rokiem życia cała wartość gromadzonej i pomnażanej przez lata inwestycji zwiększy nam dochód w jednym roku kalendarzowym. Z dużym prawdopodobieństwem wpadniemy wówczas w wyższą stawkę podatku, a co za tym idzie, podzielimy się z fiskusem naprawdę spora kwotą. Może się zdarzyć, że będziemy odliczać przez lata 17% wartości wpłat, a oddamy fiskusowi 32% wartości całej inwestycji. Dlatego sprawa w przypadku IKZE jest prosta: pod żadnym pozorem nie wypłacamy pieniędzy przed 65 rokiem życia.

Aby jeszcze łatwiej było zrozumieć, jak działa IKZE, pokazałem najważniejsze zasady na linii ilustrującej wiek posiadacza:

Progi podatkowe i limity wpłat zostały uaktualnione dla 2020 roku.

Czytaj dalej

Autor: Marcin Iwuć, ekonomista i autor bloga „Finanse bardzo osobiste“