pl 
en
Dzisiaj o tym, co to jest Podatek Belki i kto oraz kiedy musi go zapłacić. Podpowiadam też, jakie są sposoby na oszczędzanie, które nie podlegają temu podatkowi zgodnie z obowiązującymi przepisami.
Podatek Belki oficjalnie funkcjonuje w naszym kraju od 2002 roku. Sprawdźmy, kiedy należy zapłacić podatek, a kiedy nie jest on naliczany zgodnie z obowiązującymi przepisami.
Co to jest Podatek Belki?
Przez pierwsze dwa lata funkcjonowania był on obowiązkowy dla zysków od depozytów bankowych. Z założenia wynosił on 20% i pobierany był tylko od oszczędności w bankach. Po dwóch latach obniżono podatek do 19%, ale objęto nim także zyski pochodzące z inwestycji w papiery wartościowe, czyli tzw. dochody kapitałowe, a w tym zyski z inwestycji w jednostki uczestnictwa. I tak zostało już do dziś.
Kiedy należy zapłacić podatek od zysków kapitałowych?
Podatek co do zasady jest rozliczany w przypadku tzw. zysków kapitałowych. To oznacza, że danina dla fiskusa jest obowiązkowa tylko i wyłącznie od kwoty uzyskanego zysku (dochodu).
Czyli będziesz mieć do czynienia z obowiązkiem zapłacenia Podatku Belki w momencie uzyskania przychodu (dochodu) z inwestycji lub oszczędności.
Zapłacenie tego podatku będzie konieczne np. w przypadku, gdy uzyskasz zyski:
- z lokat i depozytów bankowych
- z obligacji
- z funduszy kapitałowych
- od papierów wartościowych
- dywidend
Jak wygląda odprowadzanie podatku, gdy oszczędzasz na lokatach?
W przypadku depozytów bankowych - czyli lokat i kont oszczędnościowych - płatnikiem podatku jest bank. To oznacza, że Ty nie musisz nic robić, ponieważ formalności realizowane są automatycznie przez bank.
Przykład:
Zakładasz lokatę na 1 000 zł i zyskujesz po roku np. 30.00 zł brutto (to jest 3% w skali roku). To oznacza, że od zysku 30.00 zł zostanie odliczony jeszcze obowiązkowy Podatek Belki – 19%. Twój zysk netto wyniesie zatem 24.30 zł (od kwoty zysku należy obliczyć 19% podatek mnożąc kwotę brutto przez 0,19). Podatek ten zostanie automatycznie pobrany przez bank.
Inaczej sytuacja wygląda w przypadku depozytów dla przedsiębiorców. Jeżeli uzyskujesz zyski od środków zgromadzonych na koncie firmowym czy firmowej lokacie i korzystasz z depozytów dla przedsiębiorców, to bank nie będzie automatycznie pobierał za Ciebie podatku. Zyski takie traktowane są jako przychody z działalności gospodarczej, dlatego należy je rozliczać samodzielnie.
W przypadku środków na lokacie Podatek Belki pobierany jest za każdym razem, gdy bank naliczy Ci odsetki. Jeśli masz pieniądze na lokacie trzymiesięcznej, podatki musisz zapłacić nawet 4 razy w roku. Przy koncie oszczędnościowym z kapitalizacją miesięczną, podatek zapłacisz aż 12 razy.
Podatki przy oszczędzaniu w funduszach inwestycyjnych
W przypadku jednostek uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych obowiązek rozliczenia i zapłaty podatku będzie zachodził w sytuacji umorzenia lub konwersji. Od 2024 r. podatek ten nie jest, tak jak do końca 2023 r., automatycznie pobierany i odprowadzany przez Fundusz. Oznacza to, że będziesz musiał zapłacić go sam po zakończeniu roku na podstawie składanego do końca kwietnia roku następnego zeznania PIT-38. Od Funduszu otrzymasz formularz PIT-8C.
Jakie konsekwencje podatkowe wiążą się z inwestowaniem w fundusze inwestycyjne?
Gdy zlecasz zamianę jednostek, czyli przenosisz środki pomiędzy różnymi subfunduszami i działasz w ramach tego samego “parasola”, to nie musisz płacić podatku. Możesz dowolnie przenosić środki w ramach takiego parasola, a obowiązek podatkowy pojawi się dopiero w momencie, gdy wyjdziesz całkowicie z tej inwestycji. Wtedy zapłacisz 19% podatku od zysków kapitałowych.
Możesz też zlecić konwersję swoich funduszy. Co to znaczy? To znaczy, że możesz przenosić środki pomiędzy różnymi funduszami lub subfunduszami w różnych funduszach parasolowych, ale w ramach tego samego TFI (czyli różnymi “parasolami” tego samego towarzystwa). W takiej sytuacji podatek Belki będzie podlegał rozliczeniu przez Uczestnika w zeznaniu rocznym ze względu na przejście z jednego funduszu do drugiego, tak samo jak przy wyjściu z inwestycji (odkupieniu).
Co istotne, mimo, że przejście z jednego funduszu do drugiego stanowić będzie zdarzenie podatkowe, to przy dokonywaniu transakcji podatek nie zostanie pobrany (będziesz musiał zapłacić go przy rozliczeniu rocznym składając PIT-38).
Faktycznie więc przy konwersji jak i przy odkupieniu do czasu zapłaty podatku w rozliczeniu rocznym będziesz mógł reinwestować całość środków uzyskanych z realizowanych transakcji.
Zobaczmy co się stanie, gdybyś chciał np.: systematycznie kupować jednostki i również systematycznie je umarzać (czyli chciałbyś wychodzić z inwestycji)? Tu TFI stosują 3 podejścia:
- FIFO – umarzane są najpierw jednostki zakupione najwcześniej
- HIFO – umarzane są najpierw jednostki zakupione najdrożej
- LIFO- umarzane są najpierw jednostki kupione najpóźniej
Czyli podatek Belki będzie rozliczany zgodnie z metodą, jaką stosuje dane TFI, tj. Fundusz/TFI sporządzając informację PIT-8C uwzględni stosowaną przez siebie metodę rozchodowania jednostek uczestnictwa.
Pamiętaj także, że od 1 stycznia 2024 r. będziesz mógł skompensować straty z tytułu inwestycji w jednostki uczestnictwa z dochodami z jednostek uczestnictwa lub innych inwestycji kapitałowych (np. akcji) oraz straty z innych inwestycji kapitałowych (np. akcji) z dochodami z jednostek uczestnictwa.
Przykład:
Przyjmijmy dla lokaty stopę odsetek na poziomie 2,5% rocznie i kwotę oszczędności 10 tysięcy złotych. Załóżmy, że przetrzymujesz oszczędności na 3 miesięcznych lokatach, czyli co 3 miesiące płacisz Podatek Belki. Po 10 latach wartość Twoich oszczędności wyniesie ok. 12035,91 zł netto, a Podatek Belki to 537,75 zł za cały okres.
Przyjmijmy teraz te same warunki, ale dla scenariusza z funduszem dłużnym o niskim poziomie ryzyka (porównywalny poziom jak dla lokaty). Różnica jest taka, że Podatek Belki zapłacisz tylko raz na samym końcu (składając rozliczenie roczne). Przy takiej samej stopie zwrotu, Twoje oszczędności zostaną pomniejszone o podatek w wysokości 475,00 zł.
Częstsze płacenie podatku jest zatem mniej opłacalne. Powyższy przykład dotyczy jednego subfunduszu, na który wpłacisz środki tylko raz oraz wypłacisz je tylko raz oraz jednokrotnie (na samym końcu) zapłacisz podatek od zysku.
Podatek Belki przy zyskach z giełdy
Każdy, kto chociaż raz w roku zrobi transakcję na giełdzie, powinien ten fakt rozliczyć za pomocą rocznego rozliczenia PIT-38 (tożsame zasady będą obowiązywały dla odkupienia i konwersji jednostek uczestnictwa od 1 stycznia 2024 roku).
PIT-38 można rozliczyć na podstawie formularza PIT–8C. Jest on wysyłany przez Biura Maklerskie. Jeżeli kupujesz i sprzedajesz akcje za pomocą kilku Biur Maklerskich, to otrzymasz od każdego z nich taki formularz (PIT-8C wystawi także każdy Fundusz Inwestycyjny jeśli dokonasz odkupienia lub konwersji jednostek uczestnictwa). Urząd Skarbowy także je dostanie.
Dzięki temu będziesz mógł rozliczyć zysk lub stratę z działań na giełdzie. Jeżeli ostateczny bilans inwestycyjny wyjdzie na plus – to od zysku będziesz musiał odprowadzić Podatek Belki. Co ważne, od 2024 r. z uwagi na wprowadzoną możliwość kompensacji zysków i strat z funduszy inwestycyjnych, przy ustalaniu wymiaru należnego podatku, poza zyskami lub stratami z giełdy będziesz mógł również uwzględniać zyski lub straty z inwestycji w fundusze.
Jak oszczędzić sobie płacenia podatku od zysków kapitałowych zgodnie z obowiązującymi przepisami?
Jeżeli chcesz efektywnie oszczędzać swoje pieniądze i nie płacić podatku Belki, to jest sposób, aby zgodnie z prawem nie powstawał taki obowiązek. Podatek Belki może nie być obowiązkowy w przypadku IKE i IKZE.
Przy wypłacie środków z IKZE zamiast 19% podatku Belki zapłacisz tylko 10% zryczałtowanego PIT od przychodu (wpłata na IKZE do wysokości określonej w przepisach podlega jednak odliczeniu od podstawy opodatkowania PIT w składanym rozliczeniu rocznym). Trzeba przy tym spełnić dwa warunki łącznie:
- wypłata oszczędności nie wcześniej niż w wieku 65 lat
- zrobisz wpłaty na IKZE w co najmniej 5 dowolnych latach kalendarzowych
Przy IKE natomiast warunkiem pozwalającym cieszyć się zyskami bez podatku, jest ukończysz 60 lat albo 55 i nabędziesz wówczas uprawnienia emerytalne. Oprócz tego trzeba spełniać jeden z dwóch warunków:
- wpłacać na konto przez co najmniej 5 lat kalendarzowych lub
- wpłacić co najmniej połowę wszystkich zgromadzonych na IKE pieniędzy nie później niż na 5 lat przed dniem złożenia wniosku o ich wypłatę.
Czyli, korzystając z IKE, aż do emerytury, nie zapłacisz żadnego podatku od oszczędności. A co się stanie, jeśli wypłacisz pieniądze z konta wcześniej? Wtedy zapłacisz normalnie Podatek Belki tak jak w przypadku innych depozytów.
Najbardziej optymalnie jest posiadanie i IKE, i IKZE. Wtedy możesz wykorzystywać oszczędności z jednego (IKZE) aby, przynajmniej częściowo, finansować drugie (IKE).
Jak to zrobić? Najpierw wpłacasz pieniądze na IKZE. Otrzymujesz zwrot w postaci podatku, ze względu na możliwość odliczenia wpłaty, do wysokości określonej w przepisach, od podstawy opodatkowania w PIT, w rozliczeniu rocznym. Ten zwrot wpłacasz potem w całości na IKE. Co roku zyskujesz na odliczeniu od podstawy opodatkowania wpłat na IKZE, a na końcu nie płacisz jeszcze Podatku Belki od oszczędności (dzięki IKE), który normalnie musiałabyś zapłacić w każdy inny sposób (np. oszczędzając na lokacie).
Diana Litwin-Dolezińska, autorka bloga pieniadzjestkobieta.pl
